جراحی غده فوق کلیه (آدرنال) آدرنالکتومی نام دارد که طی آن یک یا هر دو غده فوق کلیوی برداشته شده و از بدن خارج می شود. در بدن دو غده آدرنال وجود دارد که بالای دو کلیه واقع شده اند. غدد آدرنال بخشی از سیستم تولید هورمون هستند که سیستم اندوکراین نامیده می شود. دو غده آدرنال به همه کوچکی خود هورمون هایی تولید می کنند که تقریبا بر تک تک اجزای بدن تأثیر می گذارند. این هورمون ها متابولیسم، سیستم ایمنی، فشار خون، قند خون و دیگر کارکردهای مهم بدن را کنترل می کنند. عمل غده فوق کلیه اغلب زمانی انجام می شود که توموری در آدرنال بوده و باید برداشته شود. بیشتر این تومورها خوش خیم هستند یعنی سرطانی نیستند. سرطانی که از ابتدا در غدد آدرنال تشکیل شود یعنی منشأ سرطان غدد آدرنال باشد چندان شایع نیست. این رویکرد ممکن است به دلایل دیگری هم انجام شود مثلا اینکه این غده مقدار زیادی از یک هورمون خاص را تولید می کند. اگر سرطان از جای دیگری از بدن هم به غدد آدرنال سرایت کرده باشد جراحی غدد فوق کلیوی باید انجام گیرد. تمامی نکات مربوط به این عمل توسط دکتر برمک قلی زاده جراح لاپاروسکوپیک سرطان در تهران ذکر شده اند.
اگر طی جراحی غده فوق کلیه تنها یک غده برداشته شود و مقدار هورمون هایی که این غده تولید می کرده چندان زیاد نبوده باشد غده آدرنال دیگر می تواند کار غده برداشته شده را پس از جراحی به عهده گیرد. در چنین حالتی پس از جراحی مصرف داروهای جایگزین هورمون ها هم لازم نیست. اگر غده آدرنال به دلیل تولید هورمون های زیاده از حد برداشته شود احتمالا لازم است پس از جراحی ، تا زمانی که غده آدرنال باقی مانده شروع به کارکرد درست کند، داروی جایگزین هورمون مصرف کنید. اگر هر دو غده آدرنال با هم برداشته شوند باید پس از آن و تا پایان عمر خود از داروهای جایگزین هورمون هایی که این غده ها تولید می کرده اند استفاده کنید.
دلایل انجام جراحی غده فوق کلیه
ممکن است به عمل غده فوق کلیه احتیاج پیدا کنید اگر یک یا هر دو غده آدرنال تان:
- تومور داشته باشد. اگر تومورهای غدد آدرنال سرطانی باشند به آن ها تومور بدخیم گفته می شود. تومورهای غیرسرطانی خوش خیم هستند. بیشتر تومورهای غدد آدرنال سرطانی نیستند.
- مقدار زیادی از هورمون ها را تولید کنند. اگر غده آدرنال هورمون های زیادی تولید کند احتمالا علائم زیادی خواهد داشت که ممکن است مشکلات سلامت جدی به دنبال داشته باشد. در بعضی موارد برخی انواع خاص از تومور موجب می شوند که غدد آدرنال هورمون های اضافی بسازند. از این تومورها می‌توان فئوکروموسایتوما‌ها و آلدوسترونوما‌ها را نام برد. برخی تومورها باعث می شوند که غدد آدرنال هورمون کورتیزول زیادی تولید کنند که این امر منجر به یک بیماری به نام سندروم کوشینگ می شود. بودن تومور در غده هیپوفیز نیز می تواند موجب شود که غدد آدرنال کورتیزول زیادی بسازند. در صورتی که برداشتن کامل تومور موجود در هیپوفیز ممکن نباشد باید آدرنالکتومی انجام شود.
در بعضی موارد که آزمایش های تصویربرداری غدد آدرنال مانند سی تی اسکن و اسکن اِم آر آی موارد مشکوک یا مبهمی نشان می دهند نیز ممکن است انجام جراحی غده فوق کلیه توصیه شود.
ریسک ها
انجام عمل غده فوق کلیه همان خطراتی را دارد که سایر جراحی های عمده دارند : خونریزی، عفونت و واکنش بد به بی هوشی از جمله این موارد هستند. سایر ریسک های احتمالی این جراحی عبارتند از:
- وارد آمدن آسیب به اندام های نزدیک به غدد آدرنال
- تشکیل لخته های خون
- نومونی یا عفونت ریه ها
- نوسان فشار خون
- کمبود هورمون های لازم در بدن پس از جراحی
در برخی افراد مشکلی که باعث انجام جراحی غده فوق کلیه شده پس از انجام جراحی ممکن است عود کند یا اینکه جراحی کاملا نتواند آن را برطرف نماید.
آماده شدن برای عمل غده فوق کلیه
ممکن است پیش از جراحی لازم باشد که در دوره زمانی معینی میزان فشار خون خود را مرتبا چک کنید. احتمالا نیاز باشد که از رژیم غذایی خاصی پیروی کرده و دارو مصرف کنید. یکی دیگر از کارهای پیش از عمل انجام آزمایشات تصویربرداری است که تیم جراحی پیش از عمل بدان نیاز دارند. اگر بدنتان هورمون های زیادی می سازد باید پیش از انجام جراحی از دستورات خاصی پیروی کنید تا از ایمن بودن عمل برای شما اطمینان حاصل شود.
کمی پیش از جراحی غده فوق کلیه باید به مدت معینی از خوردن و نوشیدن پرهیز کنید. تیم پزشکی دستورالعمل های لازم در این زمینه را به اطلاعتان خواهند رساند. قبل از انجام جراحی از یکی از دوستان یا اعضای خانواده تان بخواهید برای بازگشتن به خانه پس از جراحی همراهی تان کنند.
انتظاراتی که باید داشت
حین جراحی غده فوق کلیه
آدرنالکتومی تحت بیهوشی عمومی انجام می شود ؛ به این معنی که حین عمل در حالتی شبیه به خواب هستید.
جراحان این عمل را به شیوه کمتر تهاجمی (لاپاروسکوپیک) یا جراحی باز انجام می دهند.
جراحی با شیوه کمتر تهاجمی
این شیوه جراحی غده فوق کلیه مزایای زیادی دارد، مانند جای زخم های (اسکار) کوچکتر، درد کمتر و کوتاه تر بودن دوره نقاهت نسبت به جراحی باز. برای آدرنالکتومی اغلب از این شیوه استفاده می شود چرا که غدد آدرنال اندازه کوچکی دارند. نام دیگر این شیوه جراحی لاپاروسکوپیک است. حین عمل جراحی کم تهاجم جراح یک تا چهار برش کوچک روی شکم یا کمر ایجاد می کند.
-
جراحی لاپاروسکوپیک
در این نوع از عمل غده فوق کلیه جراح یک دوربین کوچک که لاپاروسکوپ نام دارد را از طریق یکی از برش هایی که ایجاد کرده است به شکم وارد می کند تا اندام های داخل شکم را با آن مشاهده کرده و جراحی را هدایت کند. حین این عمل جراح با وارد کردن وسایل جراحی از طریق سایر برش هایی که ایجاد کرده است غده آدرنال را خارج می کند.
-
جراحی باز
در جراحی غده فوق کلیه باز غده آدرنال از طریق یک برش بزرگتر که جلوی شکم ایجاد شده خارج می شود. محل ایجاد این برش به اندازه و نوع تومور و نوع بدن بیمار بستگی دارد. از جراحی باز معمولا برای خارج کردن تومورهای بزرگ و تومورهایی که به سایر بافت ها سرایت کرده اند استفاده می شود. همچنین اگر بافت اسکار (جوشگاه زخم که باعث چسبندگی می شود)، ایجاد شده در نتیجه جراحی های دیگر، در نزدیکی غده آدرنال باشد یا بیمار چاقی مفرط داشته باشد احتمال استفاده از این شیوه در عمل غده فوق کلیه وجود دارد.
نوع جراحی انتخابی برای آدرنالکتومی به نوع اختلال غده آدرنال و سابقه پزشکی و سلامتی فرد بستگی دارد. اگر توموری در غده آدرنال باشد اندازه و نوع آن نیز در این امر تأثیرگذار است. درباره شیوه جراحی غده فوق کلیه که مناسبتان است می توانید با تیم پزشکی خود مشورت کنید.
پس از جراحی
زمان بستری در بیمارستان پس از آدرنالکتومی به نوع جراحی بستگی دارد. بیشتر افرادی که جراحی کم تهاجم شده اند همان روز جراحی به خانه می روند یا تنها یک شب در بیمارستان می مانند. در صورت جراحی باز بستری در بیمارستان پس از جراحی ۳ تا ۵ روز است.
نتایج جراحی غده فوق کلیه
غده آدرنال خارج شده طی جراحی برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه فرستاده خواهد شد. متخصصانی که پاتولوژیست نامیده می شوند بافت غده را بررسی می کنند و نتایج را به پزشک گزارش می کنند. پس از جراحی نتیجه گزارش پاتولوژیست و مراقبت ها بعدی احتمالی مورد نیازتان را از پزشکتان جویا شوید.
در بیشتر افراد تنها یکی از دو غده آدرنال برداشته می شود و در این صورت غده آدرنال باقیمانده کار هر دو غده را انجام می دهد. اگر یکی از غدد آدرنال به دلیل تولید زیاد برخی هورمون های خاص در جراحی غده فوق کلیه برداشته شود احتمالا باید تا زمانی که غده باقیمانده به درستی شروع به کار کند از داروهای جایگزین هورمون استفاده کنید. اگر هر دو غده آدرنال برداشته شوند برای باقی عمرتان باید از داروهای جایگزین هورمون هایی که این غده ها تولید می کنند استفاده کنید.
