فتق زمانی رخ می دهد که بخشی از محتوای داخلی بدن از بین منفذ یا دیواره ضعیف ماهیچه یا بافت حاوی آن بیرون بزند. بیشتر فتق ها بیرون زدگی یکی از اندام های شکمی از یکی از دیواره های حفره شکمی است. این عارضه با افزایش سن و فرسوده شدن تدریجی ماهیچه های بدن اتفاق می افتد. همچنین ممکن است در اثر جراحت ، عمل جراحی یا اختلالات موجود از بدو تولد نیز این اتفاق رخ دهد. گاهی این بیرون زدگی در ناحیه دیافراگم رخ داده و منجر به بروز عارضه ای به نام فتق هیاتال می گردد. معمولا به منظور درمان این مشکل ، از جراحی لاپاروسکوپیک کمک گرفته خواهد شد که کمتر تهاجمی بوده و دوره نقاهت کوتاه تری نیز خواهد داشت. در صورتی که مایل به انجام این عمل در تهران هستید ، با دکتر برمک قلی زاده جراح لاپاروسکوپی فتق در این مقاله همراه باشید.
نقاطی از بدن که فتق در آن ها شایع تر است:
- در کشاله ران که از دیواره شکمی بیرون می زند.
- در امتداد خط میانی جلویی شکم
- فتقی که از جای یک برش قدیمی جراحی بیرون می زند.
- پایین قفسه سینه (فتق هیاتال) که از دیافراگم بیرون می زند.
فتق هیاتال چیست؟
دیافراگم پرده ای است گنبدی شکل و عضلانی که بین قفسه سینه و حفره شکمی حائل شده است. دیافراگم قلب و ریه ها را از اندام های شکمی (معده ، روده ها ، طحال و کبد) جدا نگاه می دارد. در بعضی از افراد در محل ورود مری به داخل شکم سوراخ دیافراگم گشاد تر از حالت عادی می باشد ؛ این اتفاق می تواند باعث بالا رفتن معده به داخل فضای قفسه سینه شده و باعث مشکلات عدیده ای برای بیماران از جمله فتق هیاتال شود.
علائم فتق هیاتال چیست؟
این فتق ها می توانند کاملا بدون علامت باشند و بطور اتفاقی حین انجام اندوسکوپی تشخیص داده شوند یا علامت های شدیدی از جمله ریفلاکس داشته باشند. بیماران علامت دار از احساس تلخی تا سوزش در سر دل شکایت دارند. این علائم بطور معمول به دنبال مصرف غذاهای سنگین و چرب و به دنبال دراز کشیدن رخ می دهد ولی در بعضی افراد علایم شدید تر هستند و در حالت عادی نیز این علایم در این افراد رخ می دهند.
تشخیص فتق هیاتال
روش های مختلفی برای تشخیص علت های مشکل ریفلاکس وجود دارند.
- اندوسکوپی گوارشی فوقانی : با این روش می توان تا حدی وجود یا عدم وجود هرنی را تشخیص داد. باید توجه داشت که اندوسکوپی بسیار وابسته به فرد انجام دهنده آن است و زیاد نمی شود بر اساس آن بیماری را کاندید عمل کرد.
- مانومتری مری : در این روش یک پروب از راه بینی وارد مری می شود و فشار اسفنکتر تحتانی مری را محاسبه می کند و می تواند نشان دهنده عدم عملکرد اسفنکتر تحتانی مری در زمینه فتق هیاتال باشد.
- Ph متری: این روش میزان برخورد قسمت تحتانی مری را با ترشحات اسیدی معده را محاسبه می کند که در صورت وجود نشان دهنده ریفلاکس شدید در این افراد است.
درمان فتق هیاتال
قدم اول در درمان ریفلاکس درمان دارویی و اصلاح روش زندگی می باشد. داروهایی مثل استفاده از آنتی اسید در درمان این افراد بسیار مفید است. بیماران باید از استفاده از چای پر رنگ و قهوه و نوشیدنی های تحریک کننده و غذا های بسیار چرب بپرهیزند.
در بسیاری از افراد این روش های نگهداری جواب می دهد و نیازی به اقدام اضافه تر نمی باشد ولی تعداد کمی از افراد به این درمان ها پاسخ نمی دهند و در صورت وجود هرنی هیاتال و عدم کارکرد مناسب اسفنکتر تحتانی مری و ph متری مختل کاندید جراحی آنتی ریفلاکس می شوند.
جراحی فتق هیاتال یا ضد ریفلاکس چیست؟
در طی این جراحی فتق دیافراگماتیک معده اصلاح و دریچه تحتانی مری تنگ تر می گردد تا احتمال ریفلاکس کمتر شود.
چند نکته مهم در مورد جراحی آنتی ریفلاکس وجود دارد که بیماران محترم حتما باید به آنها توجه کنند.
- جراحی فتق هیاتال زمانی بهترین نتیجه را خواهد داشت که همراه با درمان های حمایتی و دارویی و تغییر سبک زندگی باشد و به تنهایی اثری نخواهد داشت.
- این جراحی امروزه به روش کم تهاجمی و لاپاروسکوپیک انجام می شود تا عوارض بعدی ناشی از جراحی باز را نداشته باشد
بهترین دارو برای فتق هیاتال
درمان فتق هیاتال بسته به شدت علائم و نوع فتق متفاوت است. برخی از داروهای رایج برای مدیریت علائم فتق هیاتال شامل آنتی‌اسیدها می شوند که اسید معده را خنثی کرده و می توانند به تسکین سریع علائم کمک کنند. از جمله این داروها می توان به آلومینیوم هیدروکساید و منیزیم هیدروکساید اشاره کرد.
مسدودکننده های گیرنده H2 نیز از دیگر داروهای مفید هستند که تولید اسید معده را کاهش می دهند. رانیتیدین و فاموتیدین از جمله داروهای این دسته به شمار می آیند. علاوه بر این ، مهارکننده های پمپ پروتون (PPI) که به طور مؤثری تولید اسید معده را کاهش می دهند ، می توانند در کنترل علائم مؤثر باشند. داروهایی مانند امپرازول و لانزوپرازول از این دسته هستند.
پروکینتیک ها نیز می توانند به حرکت غذا و اسید از معده به سمت روده کوچک کمک کنند. متوکلوپرامید از جمله داروهای این گروه است. در صورتی که علائم شدید باشد یا با داروها بهبود نیابد ، ممکن است نیاز به جراحی باشد. همچنین تغییرات در سبک زندگی مانند خوردن وعده های کوچک تر و مکرر ، اجتناب از دراز کشیدن بلافاصله پس از غذا و پرهیز از مصرف غذاها و نوشیدنی هایی که علائم را تشدید می کنند ، می تواند به مدیریت علائم کمک کند. کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن ، ترک سیگار و مشاوره با پزشک متخصص گوارش نیز از اقدامات مؤثر در کنترل این بیماری است.
درمان فتق هیاتال با ورزش
ورزش می تواند به کاهش علائم فتق هیاتال کمک کند ، اما به عنوان درمان اصلی توصیه نمی شود. اگر شما به این بیماری مبتلا هستید ، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا برنامه درمانی مناسب را دریافت کنید. در هر صورت ، انجام برخی تمرینات می تواند به بهبود علائم کمک کند.
یکی از تمریناتی که می تواند مفید باشد ، تمرینات تنفسی است. نشستن به صورت آرام و تنفس عمیق و منظم از دیافراگم می تواند به بهبود علائم کمک کند. این نوع تنفس به کاهش فشار روی معده کمک کرده و احساس آرامش را افزایش می دهد.
تقویت عضلات مرکزی بدن نیز می تواند مؤثر باشد. انجام تمریناتی که عضلات شکم و پشت را تقویت می کند ، مانند پلانک و کرانچ می تواند به بهبود وضعیت بدن و کاهش علائم کمک کند.
تمرینات یوگا که بر تنفس و آرامش تاکید دارند نیز مفید هستند. این تمرینات می توانند به کاهش استرس و تنش کمک کنند که خود می تواند به کاهش علائم فتق هیاتال منجر شود.
پیاده روی ملایم و منظم نیز به هضم بهتر غذا و کاهش فشار روی معده کمک می کند. این فعالیت ساده و در دسترس می تواند بخشی از یک سبک زندگی سالم باشد که به کاهش علائم فتق هیاتال کمک می‌کند.
در نهایت ، اجتناب از تمرینات سنگین بسیار مهم است. ورزش هایی که فشار زیادی بر شکم وارد می کنند مانند وزنه برداری سنگین ، باید اجتناب شود تا از افزایش علائم جلوگیری شود.
این نکات عمومی هستند و قبل از شروع هر برنامه ورزشی جدید ، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
