جراحی چاقی و انواع آن | عمل لاغری چقدر تاثیرگذار است؟

جراحی چاقی یا جراحی کاهش وزن در اصطلاح پزشکی جراحی باریاتریک یا جراحی متابولیک نام دارد. باریاتریک در لغت به معنی درمان چاقی است. اولین جراحی جهت درمان چاقی در سال 1520 به صورت بای پس ژژنوکولیک انجام گردید که بعد از آن روش جراحی بای پس ژژنوایلئال ابداع گردید که به صورت آناستوموز ۲۰  سانتیمتر ابتدایی ژژنوم به ۱۰ سانتیمتر انتهایی ایلئوم به صعورت end to end یا side to  end بود که قسمت اعظمی از روده کوچک را بای پس میکرد. این روش باعث کاهش وزن قابل توجهی می شود ولی عوارض زیادی داشت که شامل اختلال کار کرد کبد و کلیه و اختلال سیستم ایمنی و کمبودهای تغذیه ای بود. دکتر برمک قلی زاده متخصص جراحی های لاپاروسکوپیک تهران در این مقاله توضیحات مفصلی را در این باره ارائه داده اند.

یک نگاه کلی به جراحی چاقی

دکتر Edward mason  پدر علم جراحی چاقی در سال ۱۹۶۹ اولین جراحی گاستروژژنوستومی و در سال ۱۹۸۰ اولین جراحی VBG را معرفی کرد. در اواخر سال ۱۹۷۰ روش گاستریک بای پس ابداع گردید که طی تغییرات انجام شده طی سال ها امروزه به روش  آناستوموز  Roux-en-y  تبدیل شده است که امروزه به شایع ترین روش عمل چاقی تبدیل شده است.

روش های جراحی چاقی به ۳ گروه عمده تقسیم می شوند.

• Pure Gastric Restriction
• Gastric Restriction with Some Malabsorption
• Gastric Restriction with Significant Intestinal Malabsorption

جراحی زمانی موفق حساب می شود که بتواند اضافه وزن را حداقل %20 کاهش دهد و بتواند این کاهش وزن را حفظ کند. وقتی اولین جراحی چاقی انجام شد تیم جراحی و سرپرستشان مقاله ‌ای منتشر کرده و عنوان کردند که این عمل یکی از مؤثرترین راه‌ های پیش‌ گیری از بروز دیابت بزرگسالی یا دیابت نوع ۲ است. آن‌ ها خود چنین نتیجه ‌ای را برای این جراحی متصور نبودند بنابراین قبل از اینکه این نوع جراحی‌ ها را باریاتریک بنامند نام رایج آن ‌ها جراحی متابولیک بود.

سندروم متابولیک به مجموعه ‌ای از اختلالات مربوط به متابولیسم گفته می‌ شود که اغلب با هم رخ می‌ دهند و همه نیز نتیجه‌ چاقی خطرناک برای سلامتی (BMI بیش از ۳۰) ، کم ‌تحرکی ، سن بالا و عوامل ژنتیکی هستند. سندروم متابولیک ریسک ابتلا به قند خون بالا (دیابت)، فشار خون بالا (پُرفشاری خون) و میزان بالای کلسترول و چربی خون (دیس‌لیپیدمیا) را افزایش داده و منجر به بیماری قلبی و سکته‌ مغزی خواهد شد. در بیماری دیابت میزان گلوکز یا قند خون همواره از میزان طبیعی آن بیشتر باقی می‌ ماند. چاقی یکی از مهم‌ترین عوامل در ابتلا به دیابت است.

چه کسانی کاندید جراحی چاقی هستند؟

بر اساس آخرین گاید لاین ها که توسط انجمن عمل چاقی در سال ۲۰۲۲ چاپ شده است ، این پروسه برای افراد زیر توصیه می شود:

• بیمارانی که BMI  بالای ۳۵ داشته باشند.
• بیماران دارای BMI  بین ۳۰ و ۳۵ که بیماری یا مشکل مرتبط با چاقی داشته باشند مثل:
• دیابت تیپ ۲
• فشار خون
• چربی بالای خون که یکی از راه های رفع آن جراحی چاقی است
• انسداد راه تنفسی هنگام خواب (OSA)
• مشکلات قلبی و عروقی (نارسایی قلبی ، تنگی یا انسداد عروق قلبی ، فیبریلاسیون دهلیزی )
• آسم
• کبد چرب
• نارسایی مزمن کلیه ها
• سندرم تخمدان پلی کیستیک
• نازایی
• ریفلاکس معده به مری
• سودوتومورسربری
• دردهای مزمن زانو ها و آرتروز زانو ها.

انواع جراحی چاقی

• جراحی بای ‌پس کلاسیک معده (Roux-en-Y)
• جراحی مینی ‌بای‌ پس (جراحی بای ‌پس تک آناستوموزه یا OAGB)
• جراحی اسلیو گاسترکتومی
• جراحیSASJ  ( اسلیو با ایجاد یک آناستوموز به روده‌ی کوچک در محل ژژونوم )
• جراحی SASI (اسلیو با ایجاد یک آناستوموز به روده‌ی کوچک در محل ایلئوم)
• تغییر مسیر صفراوی ‌پانکراسی و اتصال به دوازدهه (BPD-DS)
• باند معده ‌ای قابل تنظیم (AGB)
• جراحی چاقی SASI (اسلیو با ایجاد یک آناستوموز به روده‌ی کوچک در محل ایلئوم )

جراحی SASI

این متد در واقع ترکیبی از روش های مینی‌ بای ‌پس و اسلیو گاستروکتومی می باشد. تفاوت اساسی بین ساسی ‌‌بای‌ پس و روش مینی در این مورد است که باقی معده از آستین (اسلیو) جدا شده و از بدن خارج می گردد. در نهایت مسیر غذا تنها کمی از دئودنوم و روده‌ کوچک نزدیک به آن منحرف می ‌شود.

جراحی چاقی BPD-DS (تغییر مسیر صفراوی‌ پانکراسی و اتصال به دوازدهه)

این جراحی که به اختصار BPD-DS (سوییچ دئودنال) نامیده می ‌شود یک جراحی دو بخشی است که مرحله‌ اول آن مانند گاسترکتومی اسلیو انجام می‌ شود. در جراحی دوم بخش انتهایی روده به دوازدهه (دئودنوم) که نزدیک به معده است متصل می‌ شود. در واقع بخش ابتدایی روده‌ کوچک از معده جدا می ‌شود و بخش انتهایی آن بالا آورده شده و به خروجی معده‌ جدید متصل می ‌شود و به این ترتیب قسمت اعظم روده (حدود ۷۵ درصد) از مسیر عبور غذا حذف می ‌شود (اما خارج نمی ‌شود) و وقتی بیمار غذا می ‌خورد این غذا فقط از معده‌ کوچک جدید و بخش انتهایی روده کوچک عبور می‌ کند. این امر موجب می ‌شود که هورمون گرسنگی تولید شده توسط معده و روده به شدت کاهش یابد.

این جراحی چاقی هم آنچه که می ‌خورید را محدود می‌ کند و هم جذب روده‌ ای مواد غذایی را کاهش می ‌دهد. اگرچه برای کاهش وزن و بهبود سندروم متابولیک (مانند دیابت) جراحی بسیار مؤثری است ریسک آن بیشتر است و می‌ تواند منجر به سوء‌ تغذیه و کمبود ویتامین ‌ها شود.

جراحی چاقی SADI-S (بای ‌پس دئودنومی‌ ایلئومی تک آناستوموزه به همراه اسلیو )

این عمل جدیدتر نسخه‌ اصلاح ‌شده اتصال به دوازدهه (BPD-DS) است که به منظور کاهش عوارض آن ابداع شده است. نتایج اولیه این روش هنوز در دست مطالعه است اما تاکنون این طور به نظر می ‌رسد که این روش بالاخره جای روش اصلی سوییچ دئودنال را خواهد گرفت. این جراحی هم مثل جراحی اصلی اتصال به دوازدهه (سوییچ دئودنال) با گاسترکتومی اسلیو آغاز می ‌شود بعد از آن بخش ابتدایی روده‌ کوچک که بلافاصله بعد از معده (دوازدهه) قرار دارد بریده می‌ شود. این بار در جراحی چاقی ناحیه پایانی روده کوچک به شکل یک حلقه به این قسمت متصل می‌ شود که تنها مستلزم یک اتصال جراحی (آناستوموز) است اما در روش قبلی دو آناستوموز وجود داشت. در این روش مقدار کمتری از روده‌ کوچک از مسیر غذایی حذف می‌ شود که موجب می‌ شود جذب مواد غذایی کمی بیشتر انجام شود. این روش اصلاح‌ شده نسبت به روش اصلی ساده ‌تر است و زمان کمتری می‌ برد.

وقتی بیمار غذا می‌ خورد این غذا از معده‌ جدید مستقیما به قسمت انتهایی روده‌ کوچک می‌ رود. پس از آن غذا با شیره ‌های گوارشی ترشح‌ شده از بخش ابتدایی روده‌ کوچک مخلوط می‌ شود و به این صورت جذب ویتامین ‌ها و مواد معدنی ، به اندازه ‌ای که برای سلامتی کافی باشد، بیشتر خواهد شد. این جراحی چاقی منجر به کاهش وزن دلخواه ، کاهش اشتها ، احساس سیری و کنترل قند خون خواهد شد.

این دو روش برای کسانی که جراحی اسلیو کرده ‌اند اما هنوز به وزن دلخواهشان نرسیده‌ اند مناسب است.

جراحی چاقی با باند معده ‌ای قابل تنظیم (AGB)

باند قابل تنظیم معده‌ ای دستگاهی از جنس سیلیکون است که دور بخش بالایی معده قرار داده می ‌شود تا میزان غذایی که یک فرد می‌ تواند بخورد را کاهش دهد. این روش از سال ۲۰۰۱ در ایالات متحده موجود بوده است. تأثیر این عمل روی بیماری‌ های همراه با چاقی و کاهش وزن ماندگار از سایر جراحی‌ ها کمتر است و بنابراین استفاده از آن از ده سال پیش تا به حال افت کرده است. دستگاه باند مانند طوری قرار داده می ‌شود که یک کیسه‌ کوچک بالای معده ایجاد می ‌شود.

این روش جراحی چاقی با توجه به راحتی انجام در ابتدا از محبوبیت بالایی برخوردار بود ولی با گذشت سال ها و مشاهده عوارض آن و عدم تحمل بیماران کم کم از محبوبیت آن کاسته شد و امروزه بسیار کم انجام می شود.

معایب جراحی باند معده :

• وجود جسم خارجی داخل بدن
• ریسک بالای عفونت جسم خارجی
• ریسک آسیب و سوراخ شدن معده با جسم خارجی ( باند معده )
• کاهش وزن کمتر
• میزان بالای برگشت وزن

بهترین سن برای جراحی چاقی

خیلی از بیمارانی که اضافه وزن دارند ، در سنین پایین یا بسیار بالا هستند. در چنین شرایطی این سوال پیش می آید که : ” آیا سن ایده آلی برای جراحی کاهش وزن وجود دارد ؟”

به طور معمول می توان عمل لاغری را برای افراد تا سن 70 سال انجام داد. اما افراد 20 ، 30 و 40 ساله زمان بیشتری از مزایای جراحی کاهش وزن استفاده خواهند کرد. وقتی افراد در اوایل بزرگسالی تحت عمل جراحی چاقی قرار می‌ گیرند ، این فرصت را خواهند داشت که سال ‌های سال سالم و فعال زندگی کنند. بسیاری از مردم ، این عمل را به عنوان آخرین راه چاره برای کاهش وزن به حساب می آورند. به همین دلیل جراحی را برای سال ها یا حتی دهه ها به تعویق می اندازند. با این حال، انجام عمل چاقی در سنین پایین ‌تر می ‌تواند مزایای سلامتی طولانی‌ مدتی داشته باشد.

آیا افراد مسن می توانند از عمل لاغری انجام دهند؟

افراد تا سنین 60 و 70 سالگی نیز این عمل را به انجام می رسانند. این دسته از افراد انگیزه زیادی دارند که زندگی سالمی را پیش بگیرند و از زمان خود برای انجام فعالیت های مورد علاقه شان استفاده کنند. با این حال با شروع افزایش سن ، چالش هایی مانند درد مفاصل و سایر مشکلات سلامتی به دلیل وزن بیش از حد ، این فعالیت ها را دشوارتر می کند. انجام عمل جراحی چاقی در این مرحله از زندگی می تواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد.

پس از جراحی کاهش وزن ، بیماران مسن اغلب کاهش درد مفاصل ، به ویژه در لگن و زانو را تجربه می کنند. این عمل همچنین روی درمان بیماری های مربوط به چاقی اثر می گذارد ، به همین دلیل خیلی از مشکلات آن ها برطرف شده و داروهای مورد استفاده آن ها نیز قطع می شود.

مزایا جراحی چاقی

• کاهش وزن سریع و ماندگار : جراحی چاقی به طور معمول منجر به کاهش وزن قابل توجهی در کوتاه ‌مدت می ‌شود و این کاهش وزن به طور معمول در طول زمان حفظ می ‌شود.
• بهبود شرایط پزشکی : بسیاری از بیماران پس از جراحی باریاتریک شاهد بهبود یا حتی بهبودی کامل از بیماری ‌هایی مانند دیابت نوع ۲ ، فشار خون بالا و آپنه خواب هستند.
• افزایش کیفیت زندگی : کاهش وزن می ‌تواند به بهبود فعالیت ‌های روزمره ، افزایش اعتماد به نفس و بهبود روابط اجتماعی کمک کند.
• کاهش هزینه‌ های پزشکی : با کاهش مشکلات مرتبط با چاقی ، هزینه‌ های درمان در بلند مدت کاهش پیدا می کند.
• تغییر در سبک زندگی : جراحی لاغری می ‌تواند افراد را ترغیب به تغییر عادات غذایی و شیوه زندگی سالم ‌تر کند.

عوارض جراحی چاقی

جراحی باریاتریک ، به‌ ویژه در افرادی که دچار چاقی مفرط هستند ، می ‌تواند عوارض و خطرات خاصی به همراه داشته باشد که آگاهی از آن ‌ها بسیار مهم است. از جمله عوارض جراحی می ‌توان به عفونت ، خونریزی یا آسیب به ارگان‌ های مجاور اشاره کرد که ممکن است در حین یا بعد از جراحی بروز کنند. یکی دیگر از عوارض رایج ، سندرم دامپینگ است که به‌دلیل تغییر در نحوه جذب مواد غذایی پس از جراحی رخ می ‌دهد. این سندرم می ‌تواند باعث علائمی چون تهوع ، استفراغ و اسهال شود.

علاوه بر این بیماران ممکن است با کمبودهای تغذیه ‌ای مواجه شوند ، چرا که پس از جراحی ، جذب ویتامین‌ ها و مواد معدنی به‌طور قابل توجهی کاهش می ‌یابد. این کمبودها می‌ تواند عوارض جدی‌ تری ایجاد کند. همچنین کاهش وزن سریع بعد از جراحی ممکن است خطر سنگ‌ های صفراوی را افزایش دهد. در نهایت برخی بیماران ممکن است با مشکلات روانی مانند اضطراب یا افسردگی مواجه شوند ، به‌ ویژه اگر انتظارات آن ‌ها بعد از جراحی لاغری و کاهش وزن برآورده نشود. بنابراین مشاوره دقیق و جامع با پزشک متخصص قبل از انجام جراحی چاقی ضروری است تا بیماران از خطرات احتمالی آگاه شوند و تصمیم مناسبی بگیرند.

ارزان ترین عمل لاغری

عمل ‌های باریاتریک مختلفی وجود دارند که هزینه آن‌ ها بسته به نوع ، روش و موقعیت جغرافیایی متفاوت است. یکی از ارزان‌ ترین گزینه‌ ها برای جراحی های کاهش وزن ، باندینگ معده است. این روش شامل قرار دادن یک نوار سیلیکونی در بالای معده برای محدود کردن حجم غذا است. هزینه این عمل به‌طور معمول کمتر از سایر روش‌ های جراحی کاهش وزن است و به دلیل کمتر ‌تهاجمی بودن ، زمان بهبودی کوتاه ‌تری دارد. اما این تکنیک به دلیل خطرات بسیاری که برای بیماران دارد ، امروزه پیشنهاد نمی شود.

روش دیگرلیپوساکشن است که برای حذف چربی ‌های موضعی استفاده می ‌شود و ممکن است هزینه کمتری نسبت به جراحی ‌های پیچیده‌ تر داشته باشد. همچنین عمل‌ های غیر جراحی مانند برنامه‌ های کاهش وزن تحت نظر می ‌توانند گزینه ‌های مقرون‌ به ‌صرفه ‌تری باشند. با این حال مهم است که بیمار قبل از هر تصمیمی مشاوره کاملی با پزشک متخصص داشته باشد تا بهترین روش جراحی برای کاهش وزن متناسب با شرایط بیمار انتخاب شود نه صرفا بر اساس هزینه !

دانلود پی دی اف مقاله